تا سال‌های آغازین قرن بیستم کشور کهن و باستانی ایران از جمله کشورهایی بود که کار پژوهشی بر روی آثار تاریخی و باستانی آن انجام نشده بود.
به گزارش دامغان نما به نقل از خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه سمنان، آنچه در پی می‌آید ترجمه گزارش یکی از باستان‌شناسان آمریکایی از اولین حفاری باستان شناختی آمریکایی‌ها در یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران و شهر باستانی صددروازه(دامغان امروزی)است که از نظر می‌گذرد.
در بخش اعظم نیمه نخست قرن بیستم، ایران از نظر باستان شناسی هنوز در زمره اراضی کشف نشده بود، جز آن‌که حفاری‌های بلند مدتی انحصارا به دست فرانسویان انجام می‌گرفت، هیات اعزامی فرانسویان به شوش، تحت نظر هیات علمی دولت فرانسه در ایران از سال ۱۸۱۷ تا ۱۹۲۷ میلادی (۱۳۰۶-۱۱۹۶ خورشیدی) در غرب ایران مشغول حفاری بود و در این زمان نقش انحصاری فرانسه در این کشور خاتمه یافت.
پروژه دامغان، اولین حفاری باستان شناختی کشور آمریکا در ایران بود که توسط دانشگاه پنسیلوانیا صورت پذیرفت. به نظر هاریس جین (مدیر موزه دانشگاه از سال ۱۹۲۹ تا ۱۹۴۱ میلادی) پروژه دامغان می‌توانست حلقه دیگر زنجیره ارتباط فرهنگی بین‌النهرین و ایران را نشان دهد. او هم‌چنین ابراز امیدواری کرد که این پروژه، گنجینه بسیاری از اشیاء را برای نمایش در دانشگاه پنسیلوانیا فراهم کند و نیز آنجا را به موسسه امریکایی پیشگام باستان شناسی در ایران تبدیل کند. پروژه مذکور هر دو اهداف یاد شده را محقق می‌سازد.
اولین بازدید از تپه حصار دامغان قبل از شروع حفاری ۱۳۱۰ خورشیدی در اوایل سال ۱۹۳۰ میلادی جین و اشمیت به توافقی دست یافتند که اشمیت بعدا در ۲۴ نوامبر ۱۹۳۰ در قالب پیش نویس قرارداد مشروحی برای تایید جین مکتوب کرد.
قرارداد او شامل توصیف کار اشمیت، میزان بودجه، شرایط کارکنان، تجهیزات و حتی کشورهایی بود که در سفرشان به ایران از آنها دیدن می‌کردند. تامین بودجه این هیأت اعزامی نیز مانند موارد دیگر موضوعی حساس بود. در میانه رکود بزرگ اقتصادی امریکا، حمایت از موزه دانشگاه و اکثر موسسات هنری و تحصیلی قطع شد.
موزه دانشگاه شروع به فروش نمونه‌های دوم مجموعه های باستانی کرد تا بودجه عملیات حفاری را دوباره تامین کند. با وجود شرایط اقتصادی و مالی حادی که گریبانگیر موزه شده بود، ۱۵ عملیات حفاری از آلاسکا گرفته تا گواتمالا، مدیترانه و خاور نزدیک را انجام می‌داد که پروژه دامغان نیز از جمله آنها بود. جین و کیمبل با وجود کمبودهای مالی مصمم بودند پروژه دامغان را با حمایت موسسات خصوصی و افراد حامی این کار، به انجام برسانند. جین که مایل بود این کار بزرگ را با بودجه‌ای اندک به انجام برساند از جمله ۲۰ خانواده سرشناس فیلادلفیایی درخواست کرد در این پروژه سهیم شوند. حتی عمویش در فهرست مذکور بود. سرانجام جین موفق شد ۱۶ خانواده را متقاعد کند که هرکدام به مدت سه سال و هر سال ۱۰۰۰ دلار برای پروژه مورد نظر پرداخت نمایند.
اشمیت سپس به حامی مالی قدیمی‌اش یعنی خانم تامسن مراجعه کرد. او به جای آن‌که مستقیما از خانواده تامسن درخواست کمک مالی کند، در ۵ مارس ۱۹۳۰ طی نامه‌ای به منشی آنها، درخواست خویش را به شرح زیر مطرح کرد: “کورنلیوس عزیز، تمایلی به درخواست تامین بودجه ندارم. معهذا تنها راه چاره‌ام می باشد. این درخواست اساسا به جهت انجام کاری علمی صورت می‌گیرد. اگر ثروتمند و متمول بودم، سرمایه‌ام را به چنین اقدامی اختصاص می‌دادم. خواهشمندم مرحمت فرموده، نظر اینجانب را به سرکار خانم تامسن اعلام فرمایید. چنان که پیشتر متذکر شدم، این اقدام تنها آغاز فعالیت ماست”.
این نامه که مدبرانه و سیاستمدارانه نوشته شده بود، موثر واقع شد. خانم تامسن، وفادارترین حامی این پروژه شد و بیش از ۴۰۰۰۰ دلار در آن مدت به اشمیت پرداخت و حتی مبالغ بیشتری را به سایر پروژه‌های وی در ایران اختصاص داد. صرفه‌جویی اشمیت در استفاده از سرمایه خانواده تامسن سهم بسزایی در موفقیت مالی پروژه دامغان داشت.
برنامه‌ریزی‌ها انجام شد و سفر اشمیت از اوایل ژانویه سال ۱۹۳۱ میلادی از برلین به سمت دامغان آغاز گردید. در ابتدا گروه حفاری به سمت فراعه، شهری در کشور عراق رفتند. گروه اشمیت مدتی را در این شهر به باستان شناسی پرداختند و سپس به سوی هدف اصلی خود شهر صددروازه(دامغان) حرکت کردند. صبح زود ۱۷ ژوئن۱۹۳۱ ۱۳۱۰(خورشیدی) کارکنان حفاری در ۳۵۰ کیلومتری شرق تهران به مقصد نهایی خود، یعنی به شهر دامغان رسیدند.
✍ ادامه دارد………..